Παρασκευή 19 Ιουνίου 2020

Η καθημερινή σκυριανή ενδυμασία

Το καθημερινό φουστάνι ήταν από απλό φαντό πανί.Οι κοπέλες όμως και οι νέες γυναίκες έβαζαν ποδόγυρο από κόκκινο μπουγασί πανί και το κεντούσαν στο πίσω μέρος με ένα μικρό κλαρί, μία "κατσουρίδα" από πολύχρωμα μετάξια. Πουκάμισα (πουκαμίσες μακριές) άσπρα, φαστά (από πανί που ύφαιναν) με λεπτά κλαράκια κεντημένα με χρωματιστά μετάξια. Αφού απόπλεναν τα ρούχα στον ποταμό, πλένονταν και λούζονταν και οι ίδιες και έπλεναν και τα ρούχα τους που είχαν βραχεί. Τότε φορούσαν αυτά τα πουκάμισα και μπόλια κεντητά και με τα πανέρια γεμάτα πλυμένα ρούχα ανέβαιναν στο χωριό. Οι Σκυριανές ασπροντυμένες φάνταζαν σαν τις "ανεράιδες" , (νεράιδες) και όλοι ήξεραν ότι έρχονταν από τον ποταμό και δεν ήταν ντροπή που φορούσαν μόνο πουκάμισο.

Το κέντημα στον ερχομό του παιδιού


Τις τρεις πρώτες μέρες της ζωής του θα έρθουν οι "μοίρες", γι'αυτό και η μάνα το πλένει και το στολίζει με τα καλύτερα. Του βάζει ένα τσεμπερομάντιλο γύρω από το κεφαλάκι του σαν διάδημα και από πάνω το μεταξωτό τσεμπέρι με το μάλαμα κεντημένο και τα φλουριά. Μετά τυλίγει το παιδί με χρυσοκέντητο τσεβρέ σε μεταξωτό πανί και το σκεπάζει με ολομέταξο σεντόνι ασπροκεντημένο, που συνδυάζεται με ίδιο ασπροκεντημένο μαξιλαράκι. Η Σκυριανή καλομάνα κεντά για το μωρό της περιμένοντας με αγωνία να έρθει στη ζωή. Κεντά και του τραγουδά την αγάπη που του έχει και τα όνειρα που κάνει γι'αυτό.

Ως σ'αγαπούν να σε χαρού τσ' ως θέλου να μου ζήσεις 
τσ' ως σ' έχου μέσα στη γκαδριά να μου 
πολυχρονίσεις

Τσοιμήσου με την Παναγιά τσαι με τον Άη Γιάννη 
με τον αφέντη το Χριστό, τσ' όπου πονεί να γιάνει


Απόσπασμα από το βιβλίο Σκύρος, θησαυροί παράδοσης κεντήματα ξυλόγλυπτα κεραμικά, της Όλγας Ζαχαράκη

Παρασκευή 12 Ιουνίου 2020

Τα σύμβολα της σκυριανής κεντητικής

Οι σκυριανές διανθίζουν τα κεντίδια τους με έναν τελείως διαφορετικό τρόπο, δικό τους. Είναι πάντα πλούσια καλοσχηματισμένα και παράξενα. Τα καράβια ως σχέδια είναι πολλά και διαφορετικά αφού οι Σκυριανές κεντούσαν πολλούς τύπους. Παρότι δεν ήταν κατεξοχήν θαλασσινός λαός, τις γοήτευαν.
Άλλωστε η Σκύρος ήταν ένα νησί αποκομμένο περισσότερο από τα άλλα και τα καράβια ήταν το μόνο μέσο σύνδεσης - επικοινωνίας με τον υπόλοιπο κόσμο. Γουλέτες, μπρατσέρες, φρεγάδες, κερνίτσα και τρεχαντήρια συμβολίζουν το ταξίδι της ζωής και αποτυπώνονται με ένα σχέδιο φυσικό και μαγικό αφού πάντα τα διανθίζουν με λουλούδια και πουλιά.

Τα καράβια κεντιούνται με περισσή σοφία από τις Σκυριανές, τα θέλουν πάντα να αρμενίζουν σε ήρεμα νερά. Τα φυτά, τα δέντρα, οι καρποί και τα λουλούδια είναι σύμβολα ευζωίας και γονιμότητας. Τα ρόδια σύμβολα ευημερίας και πλούτου του σπιτιού. Η γλάστρα είναι μία βασική σύνθεση φυτών με μεγάλα ή μικρά κλαριά που συνδυάζει τη ζωή με την εξέλιξη. Ο προστάτης της Σκύρου, ο άγιος Γεώργιος συμβολίζει τη θρησκευτικότητα και τη βαθιά πίστη των Σκυριανών και την προστασία των σπιτιών και του νησιού τους. 

Τα φίδια είναι σύμβολο προστασίας του σπιτιού. Τα πουλιά συμβολίζουν το κάλος ενώ ο "τσαλαπετνές" είναι σύμβολο της ανδρείας του άντρα αλλά επίσης της ομορφιάς και της δύναμής του. Ο Μάης πρόκειται για σύνθεση από χαρούμενα ανθρωπάκια "τα Μπαγασάκια" με κεντρικό πρόσωπο τον Μάη, περιτριγυρισμένο από λουλούδια, πουλιά και ζώα. Ο Μάης έχει λουλουδένιο στεφάνι στο κεφάλι και "φανταστική" φορεσιά όπως και τα "Μπαγασάκια" κρατώντας λουλούδια στα χέρια. Συμβολίζει το έθιμο της Πρωτομαγιάς, τη χαρά και την ευφορία της εποχής, τον οργασμό της φύσης, το γλέντι.


Από το βιβλίο της Όλγας Ζαχαράκη Σκύρος, θησαυροί παράδοσης , κεντήματα - ξυλόγλυπτα - κεραμικά